فیبریوم رحمی یا میوما چیست؟

فیبروم به تومورهای خوش خیمی (غیر سرطانی) گفته می­شود که غالبا در سنین باروری در رحم ظاهر می­شوند. فیبروم­های رحمی که با نام های لیومیوما (leiomyoma) یا میوما (myoma) نامیده می شوند، با افزایش خطر سرطان رحم همراه نیستند و تقریبا هرگز به سرطان تبدیل نمی­شوند. بسیاری از خانم­ها در طول زندگی به میوما مبتلا می­شوند، اما شاید از وجود آن بی اطلاع باشند. زیرا اغلب بدون هیچ گونه علامتی می­باشند و پزشک ممکن است بطور اتفاقی طی معاینه لگن یا سونوگرافی قبل از تولد آن را کشف کند. از نظر اندازه، فیبروم می­تواند آنقدر کوچک باشد که با چشم دیده نشود، اما در برخی موارد نیز  به صورت توده هایی درمی آید که باعث بزرگ شدن رحم میشود. میوما می تواند تکی یا چندتایی باشد و در موارد شدید، رحم را آنقدر متسع(گشاد) می کند که باعث افزایش وزن می شود.

علائم میوما یا فیبروم رحمی

در بسیاری از موارد میوما هیچ علامتی ندارد. در مواردی که علامت دار می شود، علائم آن می­تواند تحت تأثیر محل، اندازه و تعداد، متفاوت باشد. شایع ترین علائم فیبروم رحمی عبارتند از:

1. خونریزی شدید قاعدگی
2. طولانی شدن دوره قاعدگی تا بیش از یک هفته
3. فشار یا درد در ناحیه لگن
4. تکرر ادرار
5. مشکل در تخلیه مثانه
6. یبوست
7. کمردرد یا پا درد

طبقه بندی فیبروم  

فیبروم­ها به طور کلی توسط مکان استقرارشان طبقه بندی می­شوند. فیبروم­های اینترامورال (Intramural fibroids) در دیواره عضله رحمی رشد می کند. میوماهای زیر مخاطی (Submucosal fibroids) داخل حفره رحم و فیبروم­های زیر پوستی(Subserosal fibroids)  به طرف خارج از رحم رشد می­کنند. در صورتی که فیبروم­های موکوزال با پایه­ای آویزان شده باشند به آن­ها ساب موکوزال پدانکوله (Pedunculated Submucosal) گفته می شود.

دلایل به وجود آمدن میوما یا فیبروم

اگرچه، علت میوما کاملا مشخص نیست، اما تحقیقات انجام شده و مطالعات بالینی به عوامل زیر اشاره می­کنند:

1. تغییرات ژنتیک

بسیاری از فیبروم­ها حاوی تغییراتی در ژن­ها هستند که این تغییرات در سلول­های طبیعی عضله رحم دیده نمی شود.

2. هورمون ها

استروژن و پروژسترون، دو هورمون تحریک کننده رشد دیواره رحم هستند و در طول چرخه قاعدگی آنجا را برای بارداری احتمالی آماده سازی می کنند و به نظر می­رسد در تقویت رشد فیبروم­ها موثرند. میوماها گیرنده­های استروژن و پروژسترون بیشتری نسبت به سلول­های عضلانی طبیعی رحم دارند و به همین دلیل است که پس از یائسگی کوچک می شوند.

3. سایر فاکتورهای رشد

عواملی که برای حفظ بافت ها به بدن کمک می­کنند، مانند فاکتور رشد شبه انسولین نیز، می­توانند بر رشد فیبروم تأثیر بگذارند.

4. ماتریس خارج سلولی (ECM)

ماتریس خارج سلولی ماده­ای است که مثل ملات بین آجر عمل می­کند و باعث می­شود سلول­ها به هم بچسبند. این ماده در فیبروم­ها افزایش می­یابد و آن­ها را فیبری می­کند. به علاوه، فاکتورهای رشد را ذخیره می­کند و از این طریق هم باعث ایجاد تغییرات بیولوژیکی در سلول­ها می­شود.

رشد میوما یا فیبروم

محققین بر این باورند که فیبروم­های رحمی از یک سلول بنیادی در بافت ماهیچه صاف رحم (myometrium) ایجاد می شود. این سلول منفرد به طور مکرر تقسیم می شود و در نهایت به توده محکمی که از بافت­های اطراف متمایز است تبدیل می شود. الگوی رشد میوماهای رحمی متفاوت است. ممکن است به آرامی یا به سرعت رشد کنند، یا ممکن است به همان اندازه باقی بمانند. برخی از آن­ها به جوانه­های در حال رشد تبدیل می­شوند، در حالی که برخی ممکن است به خودی خود کوچک شوند. بسیاری از فیبروم­هایی که در دوران بارداری وجود دارند، بعد از بارداری به موازات برگشتن اندازه رحم به حالت طبیعی، کوچک یا ناپدید می­شوند.

عوامل خطر (ریسک فاکتورها)

عوامل خطر شناخته شده ­ای که می توانند بر رشد فیبروم تأثیر بگذارند عبارتند از: شروع قاعدگی در سنین پایین، چاقی، کمبود ویتامین ،؛ رژیم غذایی غنی از  گوشت قرمز و فقیر از سبزیجات برگی، میوه و لبنیات، و نوشیدن مشروبات الکلی از جمله آبجو خطر ابتلا به فیبروم ها را افزایش می دهد. همچنین  اگر مادر یا خواهر شما میوما داشته است، شما نیز شانس بیشتری برای داشتن آن دارید.

عوارض فیبروم­های رحمی

اگرچه فیبروم­های رحمی معمولا  خطرناک نیستند، اما می­توانند باعث ناراحتی شوند و منجر به بروز عوارض خطرناکی شوند. از مهمترین عوارض آنها کاهش تعداد گلبول های قرمز خون (کم خونی) به دلیل خونریزی سنگین است که باعث ضعف و خستگی می شود. اگرچه به ندرت، ولی گاهی برای جبران این کمبود، انتقال خون ضروری می شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت مشاهده یا تجربه موارد زیر باید به پزشک مراجعه کرد:

1. درد مستمر در ناحیه لگن
2. دوره های قاعدگی بسیار سنگین، طولانی و دردناک
3. لکه بینی یا خونریزی بین دوره ها
4. مشکل در تخلیه مثانه
5. کاهش تعداد گلبولهای قرمز خون (کم خونی) در صورتی که توضیح دیگری نداشته باشد

 انواع فیبریوم ها رحمی

۱- فیبروم داخلی : در دیواره ماهیچه‌ای رحم به وجود می آید و باعث کشیدگی و بزرگ شدن رحم میشود.

۲- فیبروم ساب سروز : معمولاً در خارج رحم اما چسبیده به آن رشد می کند و گاه یک طرف رحم بزرگتر به نظر می‌آید.

۳- فیبروم پدانکوله : همان فیبروم ساب سروز است که قاعده باریک و دراز پیدا کند که به آن پدانکوله می‌گویند.

۴- فیبروم ساب موکوز : در سطح داخلی حفره رحم رشد می‌کند و معمولا با دردهای قاعدگی و خونریزی های زیاد همراه است.

توصیه های ضروری به افرادی که فیبروم رحم دارند :

۱- معاینات دوره‌ای انجام دهید و هر ۶ ماه تا یک سال به متخصص زنان خود مراجعه کنید.

۲- اگر فیبروم رحمی دارید از مصرف قرص های جلوگیری از بارداری جداً خودداری کنید مگر با تجویز پزشک.

۳- بسیاری از فیبروم های رحمی نیاز به جراحی ندارند.

۵- اگر به دلیل داشتن فیبروم خونریزی های قاعدگی زیاد دارید، حتما از غذا هایی که سرشار از آهن هستند استفاده کنید که دچار کم خونی نشوید.

۶- اگر فیبروم رحمی به سرعت رشد کند و بزرگ شود حتماً باید بررسی‌های بیشتر در خصوص سرطانی بودن آن انجام شود.

فیبروم های رحم و بارداری

اندازه فیبروم های رحمی در بارداری متفاوت است بعضی از فیلم ها کوچک و بزرگ است یک سوم فیبروم ها در سه ماهه اول بارداری رشد می‌کند و می‌تواند سبب سقط شود علائم و خطرات فیبروم با توجه به تعداد و محل قرارگیری آنها در خانم های باردار متفاوت است.

علائم فیبروم رحم در بارداری

فیبروم رحم در بارداری می تواند کاملا بدون علامت باشد و برخی می توانند نشانه های زیر را داشته باشند :

درد شکم – خونریزی شدید- یبوست- در طول بارداری هر زمان که خونریزی یا درد شکمی داشتید حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

درمان فیبروم رحم در بارداری

در برخی از افراد دارای فیبروم رحم بهتر است قبل از باردار شدن فیبروم ها با جراحی خارج شود. خارج کردن فیبروم ها قبل از بارداری بستگی دارد به اینکه آیا فیبروم روی قدرت باروری آنها تاثیر گذاشته یا نه، یا فیبروم، لوله های رحم (فالوپ) را مسدود کرده یا نه، یا سبب سقط مکرر شده یا نه.

در دوران بارداری نمی توان فیبروم را خارج کرد و در صورت درد با نظر پزشک متخصص می توان از درمان های خوراکی و مسکن های مجاز استفاده کرد.

عوارض فیبروم های رحم در بارداری

اگر در دوران بارداری فیبروم کوچک است و رشدی ندارد معمولا خطری در بارداری ایجاد نمی‌کند ولی اگر فیبروم بزرگ است ممکن است در طول بارداری باعث :

۱- افزایش خطر سقط

۲- محدودیت رشد جنین در رحم

۳- زایمان زودرس

۴- خونریزی شدید

۵- افزایش سایز فیبروم رحمی

فیبریوم در طول بارداری می تواند بزرگتر و یا حتی کوچک تر شود.

فیبروم رحم و نوع زایمان

وجود فیبروم رحمی احتمال سزارین را افزایش می دهد گرچه بعضی از خانم ها با توجه به اندازه و محل قرارگیری فیبروم در رحم ممکن است بتواند زایمان طبیعی نیز داشته باشند کسانی که فیبروم آنها بزرگ است و در محلی قرار گرفته که دهانه رحم را مسدود کرده نمی‌توانند زایمان طبیعی داشته باشند و حتما باید سزارین شوند.

برای تعیین نوع زایمان در بیمارانی که فیبروم رحمی دارند بهتر از هر کسی متخصص زنان می تواند شما را راهنمایی کند که آیا سزارین کنید یا زایمان طبیعی.

آیا در هنگام انجام سزارین میتوان فیبروم رحمی را هم برداشت؟

خیر. بهتر است هنگام سزارین فیبروم های رحمی برداشته نشوند چون بافت رحم بسیار شکننده و پر خون است و با دستکاری، احتمال خونریزی شدید وجود دارد و در صورت عدم کنترل خونریزی ممکن است منجر به برداشت رحم برای حفظ جان بیمار شود. در ضمن ممکن است بعد از زایمان فیبروم خود به خود کوچک شود.