هر آنچه درباره بخیه باید بدانیم

بخیه چیست ؟

بخیه‌ها نخ‌هایی هستند که توسط سوزن‌های مخصوص و استریل شده دو طرف پوست را به یکدیگر می‌چسبانند. این نخ‌ها از جنس نایلون یا ابریشم ساخته می‌شوند. با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی برخی  از این نخ‌های بخیه، جذبی هستند. بدین منظور نیازی به کشیدن آنها نیست و خودبه‌خود در پوست جذب می‌شوند.
بخیه یکی از روش‌هایی پیشگیری از ورود عفونت به بافت‌های داخلی بدن است. همچنین با این روش مقدار خونریزی زخم کاهش چشمگیری خواهد داشت.

انواع بخیه

فازهای بهبودی زخم:

1-فازالتهابی
سلول های التهابی به زخم
فاز التهابی در چند روز اول رخ می دهد که سلول های التهابی به زخم مهاجرت می کنند

2-فازشکل گیری بافت
اپیتلزاسیون زخم در طی 12 تا 24 ساعت اول رخ می دهد
شکل گیری بافت جدید بیشتر در طول 10-14 روز آینده و در عمق زخم

3-فاز برگشت به حالت اول
انقباض زخم طی 6 تا 12 ماه بوجود می اید

عوامل موثر بر بهبود زخم

1-عوامل سیستمیک مانند بیماری زمینه ای (دیابت –اورمی)
2-عوامل موضعی مانند نور خورشید

انواع طبقه بندی نخ بخیه :

1- قابل جذب و غیر قابل جذب

2-طبیعی و مصنوعی: نخ های مصنوعی واکنش التهابی کمتری را به همراه دارد.

3- مونوفیلامنت و مولتی فیلامنت : نوع مونوفیلامنت برای کشش کمتر است. عفونت کمتری به همراه دارند.

نخ های قابل جذب:

1- کات کوت

2- کرومیک : طی سه هفته بطور کامل جذب می شود.

نخ های ساده را در نمک کرومیک قرار میدهند و به این وسیله  مدت جذب آن را افزایش می دهند. در  لیگاتور عروق بزرگ  و در بافتهایی که نمیتوان از نخ های غیر قابل جذب به دلیل خاصیت سنگ سازی آن استفاده کرد،ک بکار میرود(مثل دستگاه ادراری و کیسه صفرا)

این نخ ها برای فاشیا(فاسیا) مناسب نیستند، چرا که قدرت کشش آن سریع از بین میرود.اگر میزان جذب آن طبیعی باشد زخم را به مدت 14 تا 21 روز محافظت میکند و در طول 90 روز به طور کامل جذب می گردد.اندازه های آن از 3 تا 7-0 است و ممکن است با رنگ های آبی یا سیاه رنگ آمیزی شود.

کلاژن Collagen : از فیبرهای کلاژن تاندن گاو گرفته می شود.شماره آن لز 4-0 تا 8-0 است. قابلیت انعطاف خوبی دارد و بیشتردر جراحی های چشم مورد استفاده قرار میگیرد.

نکته:این بخیه ها در پاکت های حاوی مایع، معمولا آب یا الکل، برای حفظ قابلیت انعطاف آن نگهداری میشود.

بهمین خاطر هم به محض خارج شدن از پاکت، باید مورد استفاده قرار گیرد. اگر به مدت طولانی بدون استفاده بماند الکل آن تبخیر شده و قابلیتانعطاف آن از بین میرود.

3- ویکریل و دگزان: حفظ کشش و استحکام زخم بین 7 تا 14 روز  و جذب کامل طی چندین ماه اتفاق می افتد.

نخ ویکریل را در مواردی که برای بستن پوست و یا ملتحمه چشم استفاده می شود ، به علت ایجاد تحریک موضعی لازم است قبل از هفت روز خارج کرد.

از این نخ در مواردی که بافت ها تحت کشش هستند و بهم نمی رسند نمی توان استفاده کرد.

برای بستن جدار شکم (فاسیا) استفاده نمی شود و مصرف آن در بافت های قلبی – عروقی و اعصاب تایید نشده است ولی موارد استفاده آن در لیگاتور و بخیه در نقاطی که نخ قابل جذب مناسب باشد ، می باشد.

4- ماکسون و PDS : حفظ کشش به مدت طولانی تر و طی چندین هفته. جذب کامل طی مدت چند ماه اتفاق می افتد.

نخ های غیر قابل جذب:

1- نایلون : قدرت کشش و استحکام بیشتری نسبت به نخ سیلک دارد.

2- سیلک

سیلک خالص بصورت چند رشته ای بهم تابیده شده و نخ های شماره 8-0 و 9-0 را میسازد و برای نزدیک کردن بافت های نرم بکار میرود، بخصوص در جراحی های چشم. این نخ ها به رنگ سیاه یا سفید وجود دارند.

3- نخ های فولادی ضد زنگ یا نخ های سیمی Stainless Steel or Wire :از آلیاژ فلز آهن با کربن کم ساخته میشود.فرمول این نخ ها شبیه فزاتی است که برای ساخت پروتز و مواد کاشتنی استفاده میشود.این نخ ها در جراحی های توراکس، در ترمیم تاندون، در عمل های ارتوپدی و جراحی اعصاب و بستن زخم های جراحی عمومی استفاده می شوند.

اندازه نخ ها از ضخیم ترین آنها یعنی 7 وجود دارد تا نازکترین آنها که 11/0 است.هر چه نخ از 1 به بعد بر شماره اش افزوده شود ضخیم تر میشود و هر چه صفر به آن اضافه شود نازکتر می شود.بنابر این شماره 7 بزرگترین و شماره 11/0 کوچکترین نخ از نظر قطر است.

* هر چه نخ نازکتر باشد صدمه آن به بافت کمتر است و عکس العمل کمتری در بافت ایجاد می کند.قابلیت انعطاف بیشتری دارد و کمترین اسکار را در پوست ایجاد میکند.

 انواع سر سوزن بخیه:

سر سوزن گرد: مخصوص دوختن احشاء داخلی

سر سوزن مثلثی : برای دوختن پوست (جراحات سطح بدن)

مراحل کار برای بخیه زدن :

قبل از هر اقدامی دست ها را به خوبی بشویید.

１-آماده کردن وسایل مورد نیاز شامل:
دستکش استریل، ست بخیه، سرنگ انسولین یا ۲ سی سی، لیدوکایین، بتادین ، نخ بخیه مورد نیاز.
۲- انتخاب نخ بخیه مناسب با توجه به نوع زخم و بریدگی، محل جراحت و میزان کشش مورد نیاز
۳-شستشوی زخم با میزان لازم از سرم شستشو ( برای شستشوی داخل زخم عمیق بهتر است از سرنگ بزرگ استفاده کرده و سرم شستشو را به داخل زخم پمپ کنید)
4-  ضد عفونی کردن اطراف زخم با بتادین بصورت از داخل به خارج با رسم دوایر متحد المرکز به مرکزیت زخم
5- تزریق لیدوکائین به داخل زخم و پوست اطراف آن.برای کاهش درد بیمار در زمان تزریق بهتر است سر سوزن را از داخل زخم وارد کنید.

قبل از پوشیدن دستکش ، ست بخیه را باز کنید و نخ بخیه را از جلد خود خارج کرده و داخل آن بیاندازید این کار باید با دقت انجام شود تا دست با لایه داخلی بسته بندی نخ بخیه تماس پیدا نکند.

6- پوشیدن دستکش استریل

7- انداختن شان پرفوره روی محل زخم

قبل از شروع بخیه زدن باید حتما داخل زخم را به خوبی بررسی کرد تا داخل آن ذرات جشم خارج و یا مو نباشد. چنانچه موهای اطراف زخم مزاحم بخیه زدن باشد و سر مو وارد زخم بشود باید حتما با تیغ تراشیده شود ولی در غیر این صورت نیاز به زدن موها نیست.
8- باز کردن نخ بخیه و گذاشتن زیر سوزن گیر

9- گرفتن لبه زخم با پنس و وارد کردن سوزن بصورت عمود بر زخم به داخل پوست. چنانچه عمق زخم کم باشد می توان با ادامه حرکت سوزن انرا از لبه دیگر پوست خارج کرد و گره زد ولی در صورت عمیق بودن یا باز بودن دهانه زخم این کار را در دو مرحله می توان انجام داد. در یک مرحله سوزن را پس از وارد کردن به پوست از داخل زخم بیرون م کشید سپس از داخل زخم دوباره به سمت دیگر پوست هدایت می کنید تا از پوست خارج شود.

 

روش گره زدن نخ بخیه:

برای گره زدن نخ ابتدا پنس سوزن گیر را بین دو سر نخ قرار دهید.سر بلند نخ را به دور سر پنس چند مرتبه بچرخانید و سپس با نوک پنس سر کوتاه نخ را بگیرید و بکشید حالا حلقه های نخ که روی پنس ایجاد کرده بودید بصورت گره بر روی پوست قرار می گیرند. برای محکم شدن گره و اطمینان از عدم شل شدن گره ، یکبار هم با چرخاندن برعکس نخ به دور پنس گره دیگری روی گره اول بزنید.

 

گره فقط به اندازه ای باید محکم بسته شود که لبه های بریدگی در تماس با هم باشند و فشرده نشوند زیرا پس از چند ساعت با بروز ادم برجسته شده و باعث تشدید اسکار میشود.چنانچه لبه های زخم روی همدیگر بیافتد باعث جوش خوردن ناقص و باز شدن زخم بعد از کشیدن بخیه می شود.

ترتیب زدن بخیه ها روی زخم

بهتر است ابتدا از وسط زخم شروع کنید و با زدن یک بخیه وسط زخم را به همدیگر متصل کنید سپس با زدن بخیه در دو طرف این بخیه و بعدا اضافه کردن بخیه بین بخه های قبلی کار را تکمیل کنید.مطابق شکل زیر:

روشهای بخیه زدن

1-ساده ی جداگانه :
در این نوع بخیه که رایج ترین نوع است هر گره بخیه یک حلقه ی بسته ی جداگانه را ایجاد کرده است و لبه های زخم را به گونه ی مطلوبی به هم نزدیک می کند.

2- ساده ی پیوسته :

شروع آن مثل بخیه ی ساده جداگانه است اما در این روش نخ بخیه تا انتهای فرآیند بخیه زدن بریده نمی شود بنابر این نخ به صورت حلقه های چندگانه دور محور طولی زخم چرخیده و لبه های زخم را بهم نزدیک می کند.

3- بخیه تشک بافی:معمولا دونوع دارد
حالت افقی:
در این گونه بخیه زدن ، بخیه ها به صورت دو نیم حلقه دو تایی( جفتی) با یک گره در کناره هم قرار می گیرند مانند شکل زیر :

حالت عمودی:

در اینگونه بخیه که دارای توان کششی زیادی است بخیه از فاصله متوسط 6 میلی متری از لبه ی زخم وارد پوست شده و از لبه ی مقابل با همین فاصله بیرون می آید سپس نوک سوزن بر عکس شده واز فاصله ی حدود 2 میلی متری وارد پوست شده واز طرف مقابل به همین فاصله بیرون آورده می شود.به این روش بخیه دور دور -نزدیک نزدیک هم گفته می شود.

4- بخیه زیر پوستی :

همانگونه که از نام آن بر می آید بخیه ای است که در زیر پوست زده می شود و به جز در آغاز و انجام بریدگی زخم ، نخ نمایان نیست و نمای زیر پوستی آن می تواند به شکل دندانه ای دو لبه بافت زیر پوست را بهم نزدیک گرداند.

5- دور نزدیک -نزدیک دور:

در این روش ابتدا سوزن را از قسمت دورتر وارد نموده و از قسمت نزدیک به زخم بیرون می اوریم سپس سوزن را از سمت دیگر و در قسمت نزدیک وارد کرده و از سمت دور بیرون می کشیم.

کشیدن بخیه

زمان کشیدن بخیه به محل آن، نوع نخ، تکنیک استفاده شده و زمان جوش خوردن زخم بستگی دارد. به طور معمول کشیدن نخ در محل های مختلف بر اساس راهنمای زیر صورت می گیرد:

1. جمجمه: ۷ تا ۱۰ روز
2. صورت: ۳ تا ۵ روز
3. قفسه سینه: ۱۰ الی ۱۴ روز
4. دست: ۷ تا ۱۰ روز
5. پا: ۱۰ – ۱۴ روز
6. مچ به پایین دست و پا: ۱۰ – ۱۴ روز
7. کف دست یا کف پا: ۱۴ الی ۲۱ روز

در ابتدا پزشک یا پرستار محل را استریل و ضد عفونی می کند. گره انتهایی بریده می شود. سپس نخ از انتهای بریده شده کشیده می شود.

جای بخیه

به دلایل مختلفی ممکن است جای بخیه به صورت لکه تیره یا روشن تر از پوست و یا اسکار باقی بماند. از جمله می توان به دلایل زیر اشاره نمود:

1. عفونت
2. پارگی زخم
3. مستعد بودن ارثی فرد برای ایجاد اسکار
4. سفت بودن بیش از اندازه دوخت
5.  قبل از جوش خوردن
6. دیر کشیدن بخیه

عفونت بخیه

مراقبت از بخیه خصوصا در روزهای ابتدایی، نقش اساسی در پیشگیری از عفونت دارد. پانسمان مناسب و تعویض به موقع آن اقدامات مهم و اولیه مراقبتی برای پیشگیری از عفونت هستند. در صورتی که زخم همچنان خونریزی دارد باید حتما به مرکز درمانی مراجعه نمایید. پارگی نیز بافت داخلی را در معرض عوامل عفونی قرار می دهد. درد، سوزش، گرما، بوی بد، قرمزی و خروج ترشحات چرکی از علائم اولیه عفونت بخیه هستند.

بخیه بعد از چند روز جوش میخورد؟

در بیشتر مواقع بخیه‌ها بیش از دو هفته روی پوست باقی نمی‌مانند و در صورت جذبی نبودن، آنها بعدازاین مدت کشیده می‌شوند.

در چه صورتی نیاز به مراقبت از بخیه ها است؟

بهتر است بیمار در صورت مشاهده هرگونه مشکل در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک متخصص مراجعه کند. این مشکلات در صورت درمان نشدن خطرات بسیاری را برای افراد ایجاد می‌کند. زیرا در این صورت عفونت به‌سرعت در بدن فرد پخش می‌شود و ممکن است درمان زخم را با مشکل مواجه کند.

نحوه مراقبت از بخیه چگونه انجام می‌شود؟

• بعد از بخیه کردن پوست، تا ۲۴ ساعت اول نباید از آب استفاده شود. خشک بودن بخیه خطر ابتلا به عفونت را در روزهای اول کاهش می‌دهد. در بیشتر مواقع فرد باید یک روز منتظر بماند تا پانسمان خود را عوض کند.
• پس از  یک روز و هنگام تمیز کردن زخم، می‌توان پوسته‌ها و آلودگی‌هایی که در اطراف زخم ایجادشده است را شست. این امر می‌تواند از ایجاد عفونت و اسکار در زخم بکاهد. در صورت ایجاد زخم و  خارج شدن مایع زردرنگ از آن بهتر است روی بخیه را با بانداژ پوشاند.
• بعد از شستشوی زخم حتماً باید محدوده موردنظر را خشک کرد. این کار از ایجاد عفونت و قارچ در سطح زخم جلوگیری می‌کند.

چگونه به زخم‌های خود کمک کنیم تا بهبود پیدا کنند؟

• بالا نگه‌داشتن زخم بالاتر از سطح قلب سبب کاهش درد و تورم می‌شود. در صورت امکان فرد بیمار سعی کند دست خود را بالای بالش یا منطقه بلندتری قرار دهد.
• برای مراقبت از بخیه‌ها از دست‌کاری پوست خودداری گردد. زخم‌ها در این صورت ممکن است خونریزی کنند و این امر به افزایش التهاب و عفونت منجر می‌شود.
• کندن زخم‌ها فراموش شود. در این صورت مراقبت از بخیه بسیار دشوار می‌شود.

چسب بخیه چیست؟

چسب بخیه نوعی از درمان است که در بیمارستان‌ها و کلینیک‌های پزشکی برای کنار هم نگه‌داشتن لبه‌های پوست استفاده می‌شود. همان اثر بخیه را دارد و زمان کمی  طول می‌کشد تا خشک شود. چسبی شفاف است بنابراین بیمار می‌تواند زخم را ببیند.
چسب بخیه را بخیه‌های پروانه‌ای یا پانسمان‌های پروانه‌ای می‌گویند. این چسب‌ها نوارهای صاف و باریکی هستند. در انتهای این نوارها ناحیه‌ای چسبناک و پهن، مانند بال‌های پروانه وجود دارد.

چه زمانی از چسب های بخیه استفاده می‌شود؟

چسب‌های بخیه معمولاً برای بریدگی یا زخم‌هایی که خیلی شدید نیستند بلکه برای زخم‌های جراحی جزئی استفاده می‌شوند. در ابتدا ممکن است رنگ زخم قرمز یا بنفش باشد و باگذشت زمان به رنگ صورتی روشن، سفید یا تقریباً نامرئی برود. این ممکن است تا یک سال طول بکشد. بیمار باید مراقب باشد زخم تا پنج روز خیس نشودوروند ترمیم زودتر پیش رود.

در صورت وجود موارد زیر بیمار باید به پزشک مراجعه کند:

• در صورت وجود آلودگی روی زخم
• وجود زخم در اطراف لبه‌ها که زخم متورم یا قرمز می‌شود و قرمزی به پوست اطراف گسترش می‌یابد یا در اثر لمس گرما روی پوست حس می‌گردد.
• تب کردن
• اگر زخم بو دهد یا چرکی روی آن وجود داشته باشد. (رنگ زخم معمولاً زرد یا سبز است.)
• زمانی که بخیه باز باشد

چسب بخیه بعد از چند روز جوش میخورد؟

معمولاً بین پنج تا 10 روز طول می کشد.

نکاتی در استفاده از چسب بخیه

مزیت اصلی چسب بخیه استفاده سریع و تقریباً بدون درد آن است. به‌طورکلی اشکالاتی در انواع چسب بخیه وجود دارد. به‌طور مثال، نمی‌توان از آن در پا، دست یا مفاصل استفاده کرد زیرا حرکت تکراری آن نواحی می‌تواند باعث کنده شدن آن شود و لایه اپیدرم را با خود ببرد. علاوه بر این، شستشوی مکرر دست می‌تواند آن را بشویید، اگرچه به نظر نمی‌رسد دوش روزانه مشکلی ایجاد کند.

چه زخم های به بخیه نیاز دارندنه چسب بخیه:

• زخم‌ها در نواحی با تنش زیاد پوست مانند بازو، پا یا پیشانی.
• زخم‌ها در ناحیه مفاصل.
• زخم در داخل خط مو مانند پوست سر یا از طریق ابرو.
• زخم‌هایی که خطر آلودگی آنها زیاد است مانند گزش حیوانات.
• زخم‌هایی که عمیق و بزرگ هستند و یا به ماهیچه یا تاندون‌های زیرین آسیب می‌رسانند.
• زخم‌های غشای مخاطی، لب و دستگاه تناسلی

مزایای استفاده از چسب بخیه

• حداکثر زمان پیوند در دو و نیم دقیقه
• استحکام برابر با بافت بهبودیافته در هفت روز پس از ترمیم
• با استفاده از بی‌حس‌کننده موضعی و بدون سوزن قابل‌استفاده است
• زمان‌ ترمیم سریع‌تر
• پذیرش بهتر توسط بیماران
• پوشش ضد آب
• نیازی به حذف بخیه نخ نیست

چگونه این چسب ها برداشته می شوند؟

اگر پزشک یا جراح چسب بخیه را بر روی زخم شما قرار داده‌اند، باید منتظر بمانید زخم تا حدودی بهبود زخم یابد سپس آن‌ها را جدا کنید.

یک محلول از آب و هیدروژن پراکسید تهیه گردد.ناحیه متشکل از زخم را مرطوب کرده تا چسب شل شود.

چگونه از عفونت زخم جلوگیری کنیم؟

پیشگیری از عفونت را می‌توان به اقدامات قبل از عمل و بعد از عمل تقسیم کرد.

اقدامات قبل از عمل شامل :

1- حمام کردن

2- شستشوی و پاک‌سازی ناحیه عمل با داروهای ضدعفونی‌کننده است.

عوامل بعد از عمل را می‌توان به‌این‌ترتیب تقسیم کرد:

عوامل محیطی، مانند لباس جراحی. عوامل مرتبط با بیمار، مانند کنترل قند پلاسما؛ و عوامل جراحی، مانند مدت‌زمان و تهاجمی بودن جراحی. اقدامات بعد از عمل عمدتاً شامل مراقبت از زخم است. همچنین بسیاری از پزشکان برای پیشگیری از عفونت انواع آنتی‌بیوتیک را تجویز می‌کنند که با توجه به شرایط بیمار مقدار مصرف آن متفاوت است.