چسبندگی رحم و علل به وجود آمدن آن
چسبندگی رحم و علل به وجود آمدن آن
یکی از عمده مشکلاتی که خانم‌ها با آن مواجه هستند، چسبندگی رحم است.
خانم‌هایی که قصد بارداری دارند، باید قبل از بارداری، از وضعیت جسمانی و سلامتیشان آگاهی داشته باشند.
سلامتی تخمدان‌ها در بارداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛
چراکه تخمدان‌ها باید هر ماه تخمک تولید کنند، رحم نیز باید شکل مطلوبی داشته باشد و لوله‌های رحمی باز باشند.
اگر هر یک از این بخش‌های مهم بدن، به‌درستی کار نکنند، ممکن است در بارداری دچار مشکل شوید.
زمانی که لوله‌های رحمی به‌دلیل چسبندگی رحم مسدود شده باشد، اسپرم نمی‌تواند وارد رحم شود.
چسبندگی رحم یا سندرم آشرمن، هنگامی ایجاد می‌شود که بافت اسکار، بین دیواره‌های داخلی رحم قرار می‌گیرد.
لوله‌های مسدود شده که دچار این بیماری هستند، نمی‌توانند بارور شوند.
متخصص زنان کرج در بیمارستان تخصصی زایمان مریم، برای تشخیص بیماری چسبندگی رحم می‌تواند از «هیستروسالپنگوگرام» استفاده کند.
هیستروسالپنگوگرام دارای اشعۀ ایکس است و به پزشک کمک می‌کند تا داخل لوله‌های رحمی را ببیند و چسبندگی را تشخیص دهد.
این کار معمولا کمتر از ۵ دقیقه طول می‌کشد و بیمار می‌تواند در همان روز به خانه برود.
زمان انجام آن معمولا بعد از پریود و قبل از تخمک‌گذاری است؛ زیرا در این مدت احتمال بارداری بیشتر است.
چسبندگی داخل رحمی چیست؟
قسمت داخلی رحم مانند یک بادکنک است که دیوارهای جلو و عقب در برابر یکدیگر صاف هستند.
رحم با پوششی به نام آندومتر محصور شده است. در دوران قاعدگی، لایۀ سطحی (بالای) آندومتر ریخته می‌شود.
هنگامی که یک زن باردار می‌شود، جنین در آندومتر قرار می‌گیرد.
آسیب یا عفونت آندومتر ممکن است به آستر صدمه وارد کرده و باعث ایجاد چسبندگی (بافت اسکار) بین دیواره‌های داخلی رحم و چسبندگی غیرطبیعی دیوارها شود.
«سندرم آشرمن» اصطلاحی است که برای توصیف چسبندگی در داخل رحم به کار می‌رود.
در شدیدترین موارد ممکن است، انسداد جزئی یا کامل داخل حفرۀ رحم رخ دهد.
انواع چسبندگی رحم
چسبندگی رحم با توجه به شدت اسکار و وسعت ناحیه چسبیده، به سه دسته قابل تقسیم است:
چسبندگی خفیف رحم
در این مرحله، چسبندگی‌ها از نوع سایشی بوده که کمتر از یک سوم رحم را درگیر کرده است.
چسبندگی متوسط رحم
در این مرحله که معمولا با قاعدگی کم مشخص می‌شود، چسبندگی ضخیم بوده و تا دو سوم رحم را درگیر می‌کند.
چسبندگی شدید رحم
در این مرحله معمولا قطع قاعدگی روی می‌دهد و چسبندگی بیش از دو سوم حفره رحم را در بر گرفته است.
علل احتمالی سندرم آشرمن چیست؟
شایع‌ترین علت چسبندگی داخل رحمی، آسیب پس از یک عمل جراحی است که می‌تواند شامل حفره‌ای در رحم شود.
اتساع و کورتاژ یک روش جراحی سرپایی است که در طی آن دهانۀ رحم یا گردن رحم باز یا کشیده می‌شود و محتوای بافت رحم برداشته می‌شود.
چسبندگی رحم ممکن است بر اثر عواملی همچون زایمان یا سقط جنین، خونریزی غیرطبیعی، عفونت‌های پوشش رحمی (آندومتریت)، جراحی فیبروم در حفرۀ رحم، سزارین و فرسایش آندومتر، ایجاد شود.
چسبندگی رحم، باعث بروز چه اختلالاتی در بدن می‌شود؟
چسبندگی داخل رحم یک عارضۀ جدی است، که گاهی برای درمان مجبور به جراحی نیز می‌شویم. عوارضی که این بیماری برای بدن ایجاد می‌کند، عبارتند از:
- نازایی
- سقط مکرر جنین
- درد لگن
- دیسمنوره یا دوره‌های قاعدگی دردناک
- احتما ابتلا به آندومتریوز
- ایجاد محدودیت رشد برای جنین درون رحم
- افزایش اختلالات لانه‌گزینی جفت در حاملگی‌های بعدی
بنابراین هرچه زودتر برای درمان و پیشگیری از این بیماری، اقدام کنید.
علائم این بیماری چیست؟
چسبندگی رحم شرایط متفاوتی نسبت به فیبروم‌های رحمی یا پولیپ‌های آندومتر دارد و به‌طور متفاوتی درمان می‌شود.
ممکن است زنان مبتلا به این بیماری، متوجه آن نشوند، چون هیچ علامت خاصی ندارد!!
اما به‌طور معمول، خانم‌ها باید با دیدن علائم زیر، سریعا برای معاینه به پزشک متخصص زنان مراجعه کنند.
این علائم عبارتند، از:
- درد لگن
- قاعدگی دردناک
- اختلال در چرخه قاعدگی
- کاهش خونریزی رحم
روش‌های تشخیص و درمان این بیماری:
- هیستروسالپنگوگرام HSG
- سونوگرافی شور
- هیستروسکوپی
- لاپاروسکوپی
هیستروسکوپی
هیستروسکوپی دقیق‌ترین و استانداردترین روش برای ارزیابی چسبندگی‌های داخل رحمی است.
در این روش وسیله‌ای شبیه به تلسکوپی نازک و روشن از طریق دهانه رحم به آن وارد می‌شود تا پزشک بتواند مستقیما داخل رحم را ببیند.
این کار در مطب یا اتاق عمل امکان پذیر است.
بایوپسی اندومتریال
در این روش از پوشش داخلی و مخاط رحم نمونه گیری می‌شود تا از نظر وجود بافت و سلول‌های غیر طبیعی مورد بررسی قرار گیرد.
هیستروسالپینگوگرام (HSG)
یکی از روش‌های غربالگری مفید برای تشخیص چسبندگی داخل رحم، هیستروسالپینگوگرافی است. HSG یک روش است که طی آن اشعه ایکس به داخل رحم تابانده می‌شود تا شکل داخل رحم و جداره‌ها و منافذ آن دیده شود.
سونوهیستروگرافی (SHG)
سونوهیستروگرافی هم از روش‌های مناسب برای شناسایی چسبندگی رحم است.
طی این عمل، محلول آب نمکی مشابه مایعات بدن از طریق دهانه رحم به آن تزریق می‌شود و به کمک دستگاه سونوگرافی، حفره رحم بررسی می‌شود.
لاپاراسکوپی
لاپاراسکوپی روشی است که در آن شکاف کوچکی در شکم ایجاد می‌کنند.
سپس یک لوله کوچک روشن همراه با دوربین از آن طریق وارد بدن می‌شود.
این روش تنها راه تشخیص آندومتریوز است.
از لاپاراسکوپی برای درمان چسبندگی رحم هم می‌توان استفاده کرد.
بنابراین اگر پزشک این شیوه را برای تشخیص چسبندگی رحم انتخاب کند، هم‌زمان با تشخیص می‌تواند به درمان چسبندگی نیز بپردازد و نیاز به انجام دو عمل جراحی نیست.
برای پیشگیری از چسبندگی رحم مجدد پس از درمان چه باید کرد؟
مهم‌ترین کار پس از درمان چسبندگی رحم، جلوگیری از تشکیل مجدد بافت اسکار پس از برداشته شدن است.
روش‌های متعددی برای این کار وجود دارد و پزشک، با توجه به شرایط بیمار یکی از آن‌ها را انتخاب می‌کند.
چند نمونه از رایج‌ترین روش‌های جلوگیری از چسبندگی مجدد رحم عبارتند از:
هیستروسکوپی مجدد
در برخی از موارد پزشک تصمیم می‌گیرد که یک تا دو هفته بعد از هیستروسکوپی، دوباره این کار را انجام دهد.
هدف از این کار حصول اطمینان از عدم تشکیل مجدد بافت اسکار است.
استروژن درمانی
گاهی برای سرعت بخشیدن به بازسازی پوشش داخل رحم و جلوگیری از ایجاد اسکار، می‌توان از استروژن خوراکی به طور موقت استفاده کرد.
قرار دادن بالون داخل رحم
گاهی پزشک بلافاصله پس از حذف اسکار و به منظور جلوگیری از تشکیل مجدد بافت اسکار، یک بالون مخصوص برای داخل رحم قرار می‌دهد.
بایوپسی اندومتریال
در این روش به کمک نمونه برداری از بافت و مخاط رحم وجود هر نوع بافت و سلول غیر طبیعی در این ناحیه را شناسایی می‌کنند.
درمان
به‌طور کلی از «هیستروسکوپ» برای از بین بردن چسبندگی داخل رحمی استفاده می‌شود، اگرچه هنوز داده‌های زیادی وجود ندارد که اثبات کند، درمان از طریق هیستروسکوپ باعث کاهش احتمال سقط جنین می‌شود.
«لاپاروسکوپی» نیز ممکن است برای دیدن سطح رحم انجام می‌شود.
سونوگرافی با وضوح بالا به‌ویژه در ترکیب با هیستروسکوپی می‌تواند مفید باشد.
در موارد شدید، ممکن است از روش‌های متعددی برای درمان موفقیت‌آمیز چسبندگی رحم استفاده شود.
علاوه‌بر این، پزشک ممکن است برای جلوگیری از چسبندگی مجدد، داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی تجویز کند و گاهی اوقات جراح نیز به بیمار توصیه می‌کند که یک سوند پلاستیکی ساختاری را درون رحم برای چند روز یا حتی چند هفته نگه دارد، تا زمانی که بهبود کامل حاصل شود.
اگر پس از هیستروسکوپی چسبندگی رحم، حاملگی اتفاق بیفتد، احتمال بروز عوارضی از قبیل زایمان زودرس، خونریزی سه ماهۀ سوم و اتصال غیرطبیعی جفت به لایۀ رحم را افزایش می‌دهد.
باروری بعد از برداشتن چسبندگی
نوع و شدت چسبندگی، با نتایج باروری مرتبط است.
بیمارانی که دچار چسبندگی خفیف تا متوسط رحم شده‌اند، ۷۰ تا ۸۰ درصد احتمال بارداری موفقیت‌آمیز را دارند و اختلال قاعدگی معمولا کاهش می‌یابد.
اگر چسبندگی داخل رحمی شدید باشد یا آسیب بزرگی به آستر آندومتر وارد کرده باشد، میزان موفقیت کامل در بارداری فقط ۲۰ تا ۴۰ درصد بعد از درمان است.
